Nawożenie azotem w pierwszym roku po posadzeniu drzew i krzewów owocowych

Nowo posadzonym drzewkom i krzewom owocowym należy zapewnić odpowiednią ilość składników pokarmowych w podłożu, z których będą korzystać, budując koronę i nowe pędy. Jest to bardzo istotne, gdyż w początkowym okresie użytkowania sadu nie zależy nam na plonie owoców, ale odpowiednim ukorzenieniu się oraz wzroście wegetatywnym, dzięki któremu powstanie powierzchnia owoconośna na kolejne lata.

Fosfor i potas w odpowiednich dawkach dostarczamy przed posadzeniem drzew, mieszając z podłożem siarczan potasu i superfosfat (albo inne nawozy mineralne). Ponieważ składniki te powoli przemieszczają się w głąb profilu glebowego, wykorzystujemy możliwość wykonania mechanicznej uprawy gleby do wprowadzenia ich na głębokość, z której będą mogły czerpać korzenie roślin. Podobnie postępujemy z nawozem organicznym (kompostem, obornikiem).

Czytaj więcej: Zakładanie sadu - jedyna okazja na wprowadzenie materii organicznej w głąb gleby

Czytaj więcej: Obornik świński czy bydlęcy? A może nawóz ptasi?

Inna jest strategia nawożenia azotem, który stosujemy naglebowo, już po posadzeniu drzew czy krzewów.

Azot niepotrzebny młodym nasadzeniom?

Niektórzy sadownicy podają w wątpliwość konieczność nawożenia młodych drzewek azotem. Tłumaczą, że zapotrzebowanie nowo posadzonych roślin na ten pierwiastek nie jest wysokie i w pełni pokryje je azot zawarty w materii organicznej. To błąd agrotechniczny, ponieważ w początkach sezonu dostępność przyswajalnego dla roślin azotu mineralnego w glebie jest niska. Wypłukała go woda z jesiennych i zimowych deszczy oraz z roztopów okrywy śnieżnej. Zauważalna aktywność mikroorganizmów glebowych odpowiedzialnych za procesy mineralizacji materii organicznej, a więc uwalnianie do gleby azotu mineralnego z materii organicznej, ruszy dopiero w połowie czerwca. Nie stosując zatem nawożenia mineralnego azotem, tracimy około dwa miesiące wzrostu wegetatywnego drzew, co będzie już nie do nadrobienia w drugiej połowie sezonu.

Technika aplikacji nawozu azotowego

W pierwszych dwóch latach rozsiewamy azot wyłącznie pasowo w rzędy drzew czy krzewów. Wyjątkiem są truskawki, w uprawach których rozsiewa się nawóz azotowy na całej powierzchni pola. W przypadku sadzenia pojedynczych drzew bądź sadzenia ich w szerokim rozstawie (jabłonie na silnie rosnących podkładkach, tradycyjne sady czereśniowe na podkładce z czereśni ptasiej, brzoskwinie, morele, orzechy itp.), rozsiewamy azot w okręgu o promieniu ok. półtora raza większym niż zasięg korony. Taka praktyka wynika z faktu, że system korzeniowy roślin nie jest jeszcze na tyle rozbudowany, aby pochłonąć składniki mineralne rozsiewane w całą szerokość sadu. Zaaplikowany w ten sposób azot uległby stratom do środowiska albo zasilił chwasty, powodując ich wybujały wzrost w ugorze mechanicznym.

Wybrany nawóz azotowy rozsiewa się ręcznie (z wiaderka) lub przy pomocy rozsiewacza pasowego. Najlepiej stosować pojedyncze nawozy azotowe (np. saletra amonowa, mocznik), gdyż nie ma potrzeby zasilania dobrze uprawionej gleby dodatkową porcją innych pierwiastków z drogich nawozów wieloskładnikowych, które i tak nie zostaną przez drzewka spożytkowane. W początkach sezonu stosuje się nawozy wnoszące do gleby azot w formie amonowej, natomiast w pełni wegetacji - szybko działające formy saletrzane. 

Orientacyjne dawki nawożenia azotem zalecanego dla drzew i krzewów owocowych w pierwszym roku po posadzeniu określone są zaleceniami Instytutu Ogrodnictwa w Skierniewicach.

Jabłonie, grusze, wiśnie, czereśnie, śliwy, brzoskwinie, morele

Całkowita dawka N w pierwszym roku po posadzeniu to (5) 10 – 20 g na m² powierzchni nawożonej. Niższe dawki stosuje się na glebach lżejszych, a wyższe na glebach cięższych.

Zaleca się rozsiew azotu w dwóch dawkach dzielonych. Jednorazowy rozsiew azotu wiązałby się z dużym ryzykiem strat pierwiastka do środowiska. Pierwsza dawka, wynosząca 30% potrzeb nawozowych, powinna być zadana przed ruszeniem wegetacji lub w okresie nabrzmiewania – pękania pąków. Drugą dawkę, stanowiącą 70% potrzeb nawozowych, rozsiewa się w drugiej połowie czerwca.

Dawki N można także dobrać na podstawie zasobności gleby w materię organiczną. Parametr ten powinien być określony w badaniach gleby wykonywanych przed zakładaniem sadu. Na glebach o wysokiej zawartości materii organicznej stosuje się niższe dawki nawożenia azotowego, bo znaczna część tego pierwiastka zostanie uwolniona przez mikroorganizmy w procesach mineralizacji. Dla zawartości materii organicznej w glebie wynoszącej 0,5 – 1,5%, IO w Skierniewicach zaleca 15 – 20 g N na m². Dla 1,6 – 2,5% materii organicznej dawka azotu wynosi 10 – 15 g na m². Przy zawartości materii organicznej wynoszącej 2,6 – 3,5% stosujemy tylko 5 – 10 g N na m².

Należy wyznaczyć powierzchnię faktycznie nawożoną i wyliczyć dla niej dawkę czystego składnika, a następnie ustalić niezbędną dawkę wybranego nawozu azotowego. W pierwszym roku po posadzeniu drzew azot rozsiewa się w pasy o szerokości 1 m lub – jak wcześniej wspomniano – wokół pni drzew w promieniu około 1,5 razy większym niż zasięg korony.

W przypadku wprowadzenia innego niż ugór mechaniczny systemu utrzymania gleby, np. ściółki z materiałów organicznych (słomy, trocin, kory), dawka nawożenia azotowego powinna być zwiększona o 30 – 50%. Po wysiewie roślin okrywowych czy wprowadzeniu upraw współrzędnych, dawka nawożenia azotowego powinna być jeszcze wyższa i uwzględniać potrzeby pokarmowe tych roślin.

Maliny, jeżyny, porzeczki czerwone, agrest

Zalecane całkowite dawki azotu dla tych gatunków wynoszą 6 – 12 g na m². Dokładna ilość składnika zależy od zawartości materii organicznej w glebie. Przy zawartości materii organicznej w glebie wynoszącej 0,5 – 1,5% stosuje się 10 – 12 g N na m². Dla 1,6 – 2,5% materii organicznej dawka azotu wynosi 8 – 10 g na m². Przy zawartości materii organicznej wynoszącej 2,6 – 3,5% stosujemy 6  – 8 g N na m².

Podobnie jak w przypadku drzew owocowych, nie zadaje się azotu jednorazowo, lecz całkowitą dawkę dzieli się na dwie dawki dzielone. Pierwszą dawkę N, stanowiącą około 30% potrzeb nawozowych, rozsiewa się wczesną wiosną, a pozostałą część (70%) - w końcu czerwca (a w uprawie agrestu na początku czerwca).

Szerokość pasa roślin, w który rozsiewa się nawóz, to ok. 1 m.

Porzeczki czarne

Porzeczki czarne nawozi się wyższymi dawkami azotu niż porzeczki czerwone. Zalecana całkowita dawka N dla tego gatunku wynosi 10 – 25 g na m². Przy zawartości materii organicznej w glebie wynoszącej 0,5 – 1,5%, zadaje się 20 – 25 g na m². Gdy materia organiczna stanowi 1,6 – 2,5%, rozsiewa się 15 – 20 g na m². Natomiast na glebach bardziej zasobnych w materię organiczną stosuje się azot w dawce 10 – 15 g na m². Reszta zaleceń jak dla porzeczki czerwonej.

Aronia

Aronie mają niskie wymagania pokarmowe względem azotu na tle pozostałych krzewów owocowych. Całkowita dawka N w pierwszym roku po ich posadzeniu wynosi 2 – 4 g na m². Jeżeli plantacja założona była na glebie żyznej, można nawożenie azotowe w pierwszych dwóch latach ograniczyć do minimum, a w kolejnych latach nawet zrezygnować z corocznego rozsiewu nawozów azotowych, gdyż pierwiastek ten może spowodować zbyt silny wzrost krzewów, co utrudni zbiór mechaniczny. W prowadzonych kiedyś badaniach, najsłabszy wzrost krzewów i najwyższy plon owoców odnotowano w próbie kontrolnej, nie nawożonej azotem, a tego właśnie oczekują producenci owoców aronii na potrzeby przetwórstwa.

Borówka wysoka

W pierwszym roku po posadzeniu roślin nawozy azotowe w dwóch dawkach dzielonych rozsiewa się w rzędy roślin w pasy szerokości około półmetrowej. Pierwszą dawkę N, stanowiącą około 30 % potrzeb nawozowych, rozsiewa się wiosną, a pozostałą część (70 %) - w końcu czerwca. Całkowita zalecana dawka azotu wynosi tak jak w przypadku malin 6 – 12 g na m².

Ważne, aby stosować pod borówkę nawozy zakwaszające glebę, najlepiej siarczan amonu.

Truskawki

Całkowite dawki azotu dla truskawek różnią się w zależności od terminu sadzenia i zawartości materii organicznej w glebie (tabela 1.).

Truskawki sadzone wiosną lub jesienią nawozi się azotem w dawce 30 – 60 kg na ha. Mniej azotu zadaje się pod sadzonki frigo wysadzane do gruntu wczesnym latem - przeważnie 30 – 40 kg na ha, a na glebach bardziej zasobnych w materię organiczną jeszcze mniej.

W przypadku sadzenia wiosennego, połowę ustalonej dawki N stosuje się na 2 – 3 tygodnie po przyjęciu się roślin, a resztę – do końca lipca. Po posadzeniu roślin na jesieni można podzielić dawkę na trzy części, i pierwszą z nich rozsiać wczesną wiosną, drugą w czerwcu, zaś trzecią w drugiej połowie lipca. Natomiast truskawki wysadzone do gruntu wczesnym latem nawozi się dwiema dawkami pierwiastka. Pierwsza, stanowiąca ok. 70%, może być podana na dwa tygodnie po posadzeniu. Resztę rozsiewa się w drugiej połowie lipca.  

Nawóz azotowy rozsiewa się na całej powierzchni pola.

Tab. 1. Orientacyjne dawki azotu dla plantacji truskawek pierwszym roku po posadzeniu w zależności od terminu zakładania plantacji oraz zawartości materii organicznej w glebie.