Jesień to dobry czas na obornik w sadzie

Obornik powszechnie stosowany przed założeniem sadu

Obornik jest niezastąpionym nawozem naturalnym, bardzo pożądanym w produkcji sadowniczej. Przeważnie stosuje się go przed założeniem plantacji, dokładnie przyorywa, zaopatrując stanowisko w materię organiczną na cały okres użytkowania sadu.

Jest to szczególnie istotne, aby na starcie wprowadzić do gleby obfitą ilość materii organicznej, czy to w postaci kompostu, czy też obornika, kiedy mamy jeszcze możliwość dokładnego przemieszania nawozu z podłożem. Później, kiedy rośliny zostaną już posadzone, możliwości wprowadzenia do gleby nawozów organicznych są ograniczone, bo zbyt głębokie zabiegi uprawowe mogłyby uszkodzić systemy korzeniowe.

W sadach istniejących stosowany już rzadziej…

Nie jest to wyłączny powód, dla którego rzadko stosuje się obornik w istniejących sadach. Wynika to również z małej dostępności tego nawozu naturalnego. Obecny model produkcji sadowniczej ma z założenia uniezależniać ją od produkcji zwierzęcej. Z kolei rolnicy prowadzący produkcję zwierzęcą niechętnie oddają sadownikom obornik, ponieważ wykorzystują go do nawożenia własnych pól. Zależy im na reprodukcji materii organicznej, którą wynoszą ze stanowiska wraz z plonem ziarna i słomą, którą ściółkują posadzki w oborach czy chlewniach.

Trzeba wiedzieć, że materia organiczna nie jest wieczna i w ciągu wielu lat użytkowania plantacji stale jej ubywa. Podlega mineralizacji z udziałem mikroorganizmów, jest wypłukiwana przez deszcze albo krople z systemów nawodnieniowych, wywiewana przez wiatr. W rzędy drzew, które przeważnie prowadzone są jako odsłonięty ugór herbicydowy, trafia jej niewiele. Większość zielonej masy z koszonej trawy pozostaje w międzyrzędziach, a opadające owoce są słabym źródłem próchnicy. W ten sposób gleba w rzędach drzew stopniowo traci na żyzności. To jeden z powodów, dla których warto stosować nawozy naturalne również w sadach istniejących.

Zalety stosowania obornika

Zacznijmy od tego, że obornik jest koktajlem niezbędnych roślinom mikro – i makroelementów. Zawiera znaczne ilości azotu, potasu, fosforu, potasu, wapnia, siarki, boru oraz innych pierwiastków decydujących o produkcyjności nasadzeń. Składniki te nie uwalniają się jednocześnie – znaczna część z nich zawarta jest w związkach organicznych, które nie mogą być pobrane przez systemy korzeniowe roślin. Muszą najpierw ulec mineralizacji przy udziale mikroorganizmów glebowych, które przekształcą je do form dostępnych dla roślin. Dla przykładu – azot uwalnia się z obornika stopniowo w ciągu trzech lat po jego zastosowaniu.

Korzystnym następstwem stosowania obornika jest pobudzenie aktywności biologicznej gleby, a także poprawa jej struktury oraz zwiększenie jej zdolności do gromadzenia wody. To szczególnie istotne w dobie zagrożenia suszowego.

Ponadto obornik zwiększa pojemność kompleksu sorpcyjnego gleby, a więc poprawia zdolność gleby do zatrzymywania stosowanych w nawożeniu mineralnym jonów pierwiastków (K⁺, Na+, Ca²⁺, Mg²⁺, NH₄⁺ i innych). Jeżeli nie zwiąże ich gleba, przejawiają one naturalną skłonność do ucieczki w głąb profilu glebowego, poniżej pułapu korzeni roślin, dokąd są wypłukiwane przez opady. Obornik jest zatem czynnikiem poprawiającym wykorzystanie składników stosowanych w nawożeniu mineralnym.

Sporą zaletą stosowania obornika, dzięki jego ciemnemu zabarwieniu i silnemu pochłanianiu promieniowania słonecznego, jest także poprawa warunków cieplnych gleby. Dodatkowo nawóz naturalny zwiększa zdolności buforowe gleby, co stabilizuje jej odczyn. Większa zasobność stanowiska w materię organiczną niweluje także negatywne skutki nagromadzenia metali ciężkich (np. stosowanej w opryskach miedzi) oraz pozostałości pestycydów.

Jak stosować obornik w istniejących sadach?

W sadach istniejących obornik może być zastosowany jako ściółka. Rozrzuca się go w rzędach drzew, na powierzchnię gleby. Jest istotne, aby nawóz nie dotykał pni drzew. Przyjmuje się dawkę ok. 10 kg obornika na drzewo (w gęstych sadach intensywnych ta dawka może być mniejsza; można przyjąć, że grubość warstwy obornika powinna wynosić ok. 10 cm). Nie ściółkuje się obornikiem w pierwszym roku po posadzeniu, można zacząć w roku trzecim od posadzenia i powtarzać ten zabieg co 3 – 4 lata. Taka ściółka z obornika będzie skutecznie zabezpieczać glebę przed utratą wody (ograniczenie ewaporacji) oraz w pewnym stopniu ograniczy wzrost chwastów. Nie należy mieszać obornika z glebą przy pomocy aktywnych narzędzi uprawowych, które głęboko penetrują glebę, aby nie uszkodzić korzeni znajdujących się na głębokości do 30 cm. Jest bardzo istotne, aby nie łączyć nawożenia organicznego z jesiennym wapnowaniem – spowodowałoby to ulotnienie się azotu z obornika w formie amoniaku.

Związane z tematem

Obornik świński czy bydlęcy? A może nawóz ptasi?

Płynne nawozy naturalne - wszystko o stosowaniu gnojówki i gnojowicy w sadownictwie

Fot. Pixabay