Szkody w sadach powodowane przez bobry

Dlaczego bobry niszczą drzewa i budują tamy?

W przypadku, gdy jakiś człowiek bądź inne stworzenie wyrządza nam szkody, chcielibyśmy wiedzieć, jaki ma w tym interes? Obecność bobrów na danym terenie jest niekorzystna nie tylko dla człowieka, ale także dla populacji wielu innych gatunków, które ten obszar zamieszkują. Budując tamy, bobry doprowadzają do podtopień gniazd i nor innych zwierząt oraz niszczą okoliczną roślinność.

Celem budowy tam (zwanych żeremiami) jest zapewnienie bezpieczeństwa populacji bobrów. Dzięki przeszkodzie zbudowanej z gałęzi, konarów drzew, mułu i kamieni, poziom wody płynącej podnosi się, zakrywając podwodne wejście do nory. Jednocześnie kopane przez bobry kanały zastępcze zapobiegają nadmiernemu podnoszeniu się poziomu wody. Górą (przez otwory w dachu) do żeremi dostaje się powietrze. Rozlewisko wokół tamy ma utrudnić dostęp do niej. Wewnątrz żeremi bobry magazynują pokarm roślinny. Zwierzęta nie zapadają w sen zimowy, lecz miesiące te spędzają, chroniąc się wewnątrz żeremi i konsumując nagromadzone zapasy.

Ich niszczycielska działalność narasta jesienią, kiedy budują konstrukcje z myślą o nadchodzącej zimie. Niestety materiału do budowy żeremi poszukują często w okolicznych sadach. Wysadzone równo w rzędach, wypielęgnowane drzewa to dla nich dobre źródło drewna…

Status gatunku – czy bobry są pod ochroną?

Bobry są pod częściową ochroną. Oznacza to, że dopuszcza się możliwość redukcji ich liczebności według zarządzeń upoważnionych organów. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt, dopuszcza się pozyskiwanie bobra europejskiego przez odstrzał z broni myśliwskiej lub chwytanie w pułapki żywołowne w okresie od dnia 1 października do dnia 15 marca. Zgodę na te czynności wydają jednostkom Polskiego Związku Łowieckiego dyrektorzy ochrony środowiska. Jesteśmy zatem w trakcie sezonu odstrzału bobrów.

Szacowanie szkód – jak postępować, od którego organu domagać się rekompensaty?

Ponieważ bobry są pod ochroną, odszkodowania za wywoływane przez nie zniszczenia, podobnie jak w przypadku wilków, niedźwiedzi czy rysiów, nie możemy domagać się od kół łowieckich, które nie mogą prowadzić samodzielnej polityki regulowania ich liczebności.

Zgodnie z ustawą o ochronie przyrody, za szkody wyrządzane przez te gatunki odpowiada Skarb Państwa. Postępowanie w przypadku szkód wyrządzonych przez nie w sadach określa natomiast Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 08 lutego 2020 w sprawie szacowania szkód wyrządzonych przez niektóre gatunki zwierząt objęte ochroną gatunkową.

Zgodnie z jego treścią, osoba poszkodowana po stwierdzeniu szkody dokonuje niezwłocznie jej zgłoszenia przez złożenie wniosku o odszkodowanie za szkodę w postaci papierowej albo elektronicznej, w szczególności przez elektroniczną skrzynkę podawczą, do regionalnego dyrektora ochrony środowiska.

Poszkodowany powinien w miarę możliwości zabezpieczyć wszelkie ślady oraz inne dowody wskazujące na przyczynę lub okoliczności powstania szkody w miejscu jej wyrządzenia do czasu sporządzenia protokołu.

We wspomnianym wniosku zamieszcza się imię i nazwisko poszkodowanego i jego nr PESEL, adres korespondencyjny, nr telefonu, lokalizację szkody (w szczególności nr ewidencyjny działki), opis szkody i datę jej stwierdzenia, gatunek zwierzęcia, który ją wywołał, a także formę władania przedmiotem szkody.

Najpóźniej trzydziestego dnia po otrzymaniu kompletnego wniosku dokonywane są oględziny z udziałem poszkodowanego, jednak jego obecność nie jest wymagana dla przeprowadzenia procedury. Podczas oględzin sporządza się protokół i wykonuje dokumentację fotograficzną. Poszkodowanemu przysługuje prawo złożenia zastrzeżeń do protokołu.

Dokonując oględzin szkody wyrządzonej w użytkach zielonych, uprawach lub płodach rolnych, roślinach sadowniczych, powierzchni gruntów, drzewostanach, zadrzewieniach i pojedynczych drzewach, ustala się odpowiednio:

1. gatunek zwierzęcia, które wyrządziło szkodę;
2. rodzaj uprawy, która uległa szkodzie;
3. powierzchnię całej uprawy;
4. wydajność uprawy z 1 ha – jeżeli jest to możliwe;
5. powierzchnię uprawy, która uległa szkodzie, a w przypadku drzew, które uległy szkodzie – liczbę, gatunek oraz wiek tych drzew.

Rozmiar szkody wyrządzonej w roślinach sadowniczych ustala się, uwzględniając:

1. rodzaj lub gatunek roślin, które uległy szkodzie;
2. liczbę roślin, które uległy szkodzie;
3. rodzaj podkładki;
4. wiek roślin, które uległy szkodzie;
5. rodzaj plantacji;
6. wartość rynkową roślin na dzień oględzin szkody, ustaloną na podstawie dostępnego źródła;
7. wartość rynkową plonu, który uległ szkodzie, na dzień oględzin szkody, na podstawie wyników badań rynkowych udostępnianych stosownie do art. 5 ustawy z dnia 30 marca 2001 r. o rolniczych badaniach rynkowych, a w przypadku braku informacji w tym zakresie – na podstawie danych z innego źródła, pozwalających ustalić tę wartość w regionie wyrządzenia szkody.

Po ustaleniu wysokości odszkodowania za szkodę właściwy organ informuje na piśmie poszkodowanego o wysokości ustalonego odszkodowania i przekazuje poszkodowanemu kopię protokołu oraz kopię formularza szacowania szkody.