Cięcie zapylaczy - ozdobnych odmian jabłoni

Jako zapylacze, ozdobne odmiany jabłoni (tzw. kraby, rajskie jabłonki) charakteryzują się praktycznie samymi zaletami, a ich pielęgnacja jest ograniczona do minimum. Są odporne bądź mało podatne na większość uciążliwych chorób. Ich wzrost jest umiarkowany. Kwitną regularnie i nie cierpią od zimowych mrozów czy wiosennych przymrozków. W praktyce przycina się je tylko w przypadku, gdy rozrastają się nadmiernie i zaczynają odbierać powierzchnię sąsiednim drzewom odmiany szlachetnej.

Przycinać zimą czy wiosną?

Podczas zimowego cięcia sadu można poświęcić trochę czasu na przycinanie ozdobnych odmian jabłoni, które pełnią funkcję zapylaczy. Oczywiście według sztuki ogrodniczej powinno się to robić zaraz po ich przekwitnięciu. Podczas cięcia zimą zmniejszamy liczbę pąków kwiatowych, które rozwinęłyby się na jabłoniach wiosną. Cięcie wiosenne pozwala ograniczyć liczbę zawiązków i pobudzić drzewo do wytwarzania nowych odgałęzień i krótkopędów (ang. spur), co poprawi kwitnienie w przyszłym roku. Jednak w praktyce nie ma na to czasu. Wiosna jest okresem wzmożonych prac w sadzie, kiedy należy skupić się na ochronie plonu i budowaniu jego jakości. Zapylaczom można poświęcić chwilę w okresie spoczynku drzew.

Amerykanie przywiązują wagę do pielęgnacji zapylaczy

W polskich sadach cięcie krabów jest zazwyczaj przeprowadzane co ileś lat, kiedy nadmiernie się rozrosną i wchodzą w przestrzeń sąsiednich drzew odmian szlachetnych. Sadownicy skracają pędy intuicyjnie. Nie ma u nas publikacji, które radziłyby jakiś szczególny sposób postępowania przy cięciu rajskich jabłoni, gdyż model sadu z ozdobnymi jabłoniami jako zapylaczami rozpowszechnił się stosunkowo niedawno. Natomiast w Stanach Zjednoczonych, w których już od dawna uprawia się sady z ozdobnymi zapylaczami, przeprowadzono badania co do ustalenia najefektywniejszego sposobu ich prowadzenia.

Amerykańscy sadownicy przykładają dużo uwagi do ozdobnych jabłoni jako podstawowego czynnika decydującego o plonie jabłek. Inaczej niż w polskich sadach, w których sadzi się albo Evereste, albo Professor Sprenger, w Stanach Zjednoczonych w jednym sadzie sadzi się różne odmiany jabłoni ozdobnych. Różnią się one tolerancją na czynniki środowiskowe, np. suszę, niskie i wysokie temperatury. Daje to gwarancję, że jeśli sezon nie będzie sprzyjał kwitnieniu jednej odmiany kraba, to inna ją zastąpi.

Cięcie wiosną i zrzucanie zawiązków

W badaniach ustalono, jak we wstępie – że najlepszym okresem ich przycinania jest wiosna, zaraz po zakończeniu kwitnienia. Ponadto problemem wielu odmian jabłoni ozdobnych, który nasila się w miarę ich starzenia, jest kwitnienie w cyklach dwuletnich (tzn. jednego roku kwitną silniej, kolejnego słabiej). Zapobiega temu zrzucanie zawiązków – chemiczne lub mechaniczne.

Nie można sadzić krabów zbyt gęsto

Choć rajskie jabłonie polecane do sadzenia w sadach mają z natury słaby wzrost (można je szczepić nawet na siewkach Antonówki), błędem jest sadzenie ich zbyt blisko drzew odmian szlachetnych. Przy zakładaniu sadu często sadzi się kraby w węższym rozstawie (np. co 60 cm, podczas gdy odmiana szlachetna jest sadzona co metr). Zyskuje się w ten sposób kilkanaście więcej drzew odmiany produkcyjnej w rzędzie, jednak trzeba bardzo mocno przycinać rajskie jabłonki, wskutek czego produkują one mniej pyłku, a to odbija się na produkcyjności nasadzenia. Nie powinno się zatem dopuszczać do zagłuszenia krabów przez odmianę szlachetną, bo jako źródło pyłku spełniają one w sadzie bardzo ważną rolę.

Utrzymać kwitnienie i właściwy pokrój

Celem uprawy ozdobnych zapylaczy jest pozyskanie źródła wartościowego pyłku do zapylenia odmiany, z której owoce zbieramy. Dlatego przy przycinaniu rajskich jabłonek chodzi głównie o utrzymanie obfitego kwitnienia. Im więcej kwiatów powstanie, tym lepsze zapylenie odmiany produkcyjnej i wyższy, lepszy jakościowo plon jabłek.

Ponieważ wiele odmian ozdobnych dobrze kwitnie na pędach jednorocznych (wyrosłych w ubiegłym roku) oraz starszych, technika cięcia ma niewielkie znaczenie. Dobrze znoszą skracanie pędów młodych i starszych. Należy ciąć według intuicji i skupić się przede wszystkim na utrzymaniu właściwego kształtu korony.

Kraby bardzo dobrze reagują na nieselektywne cięcie mechaniczne, które jest zalecanym sposobem ich pielęgnacji w takich sadach, w których zapylacze sadzi się na obrzeżach w formie żywopłotu.

Zimą nie można jednak przycinać rajskich jabłoni nadmiernie, gdyż w efekcie zostanie na nich mniej pąków kwiatowych, a zapylenie sadu będzie słabsze. Drzewa skoncentrują się w sezonie na silnym wzroście wegetatywnym i zakwitną dopiero następnej wiosny.

Cięcie powinno mieć również charakter sanitarny, a więc polegać na usunięciu pędów martwych, porażonych przez choroby i zaatakowanych przez szkodniki, aby nie stanowiły zagrożenia dla odmiany szlachetnej. Przeważnie odmiany ozdobne sadzone jako zapylacze charakteryzują się jednak małą podatnością na ataki patogenów (mączniak, choroby kory i drewna) bądź niemal całkowitą odpornością.

Kluczem jest zatem utrzymanie odpowiedniej wielkości drzewa, aby nie zachodziło na sąsiednie drzewa odmiany produkcyjnej oraz zachowanie obfitego, regularnego kwitnienia.

Związane z tematem

Ozdobne jabłonie jako zapylacze w sadzie to wyłącznie korzyści?