Problemy ze zbyt gęstymi sadami czereśniowymi. W jakiej rozstawie sadzić czereśnie?

Niezależnie od tego, czy szczepimy czereśnię na czereśni ptasiej, Colcie, podkładkach osłabiających wzrost (Gisela 5, PH-L A, PiKu) czy ze wstawkami skarlającymi, gatunek ten wykazuje naturalną skłonność do intensywnego wzrostu i budowania rozległych koron. Silny wigor drzew nie pozwala sadzić czereśni w zbytnim zagęszczeniu, w związku z czym nie udaje się intensyfikacja produkcji czereśni poprzez maksymalne upakowanie drzewek na dostępnej powierzchni, tak jak robi się to z powodzeniem w uprawie jabłoni.

Właśnie sadownicy, którzy wcześniej uprawiali jabłonie, ale chcą z nich zrezygnować i zająć się bardziej dochodowymi czereśniami, często popełniają ten nie do naprawienia błąd agrotechniczny, że zakładają przegęszczone nasadzenia.

Doświadczenia z supergęstymi sadami czereśniowymi

Po skróceniu optymalnych dla poszczególnych podkładek rozstawów, w miarę zmniejszania odległości między drzewami czereśni, plon z hektara się zmniejsza, a wydatki na zakładanie sadu i jego pielęgnację są wyższe.

Badania nad supergęstymi sadami czereśniowymi prowadzone były m. in. w Stanach Zjednoczonych. Najdalej posunięto się, sadząc czereśnie na różnych klonach podkładek GiSelA co 0,75 m w rzędzie przy szerokości międzyrzędzi równej 2,75 m. Tak zagęszczona rozstawa wymaga konstrukcji, specjalnej techniki cięcia i przyginania pędów. Nie dopuszcza się do rozwoju starszego drewna, a owocowanie uzyskuje się z pąków znajdujących się u podstawy pędów jednorocznych wyrastających z przewodnika. Zbiór owoców z pojedynczego drzewa jest bardzo niski, ale wysokiej jakości, dlatego należy możliwie koncentrować obsadę. Podnosi to wydatki na założenie sadu, których nie rekompensuje niski plon owoców. W omawianym doświadczeniu zebrano na podkładce GiSelA 3 (słabszy wzrost niż powszechna w polskich sadach GiSelA 5) 6,3 t z ha. Na tej samej podkładce sadzonej w rozstawie 1,5 x 3,5 m zebrano plon 9,1 t z ha. Mamy zatem porównanie: 4848 sztuk drzew na hektarze dało o ok. 1/3 niższy plon niż 1904 sztuk drzew.

Wniosek jest prosty – czereśnia nie lubi zbyt gęstego sadzenia i jest gatunkiem źle reagującym na manipulacje mające na celu uformowanie zbyt wąskich koron.

Jakie są negatywne skutki zbyt gęstego sadzenia czereśni?

• Drzewa nie są dostatecznie doświetlone.
• Spada jakość plonu.
• Pojawia się problem z przejazdami ciągnikiem w międzyrzędziach.
• Wzrasta presja chorób i szkodników.
• Trudniej opryskiwać sad.
• Zbyt gęste sadzenie wymusza wycinanie dużej liczby długopędów, które mają podstawowe znaczenie dla fizjologii czereśni. Łączna powierzchnia wyrastających z nich liści jest większa niż powierzchnia liści krótkopędowych. Liście długopędowe są ponadto bardziej aktywne fotosyntetycznie. Długopędy są dla czereśni fabryką asymilatów, które decydują o odżywieniu drzew oraz wielkości i jakości plonów. Dlatego należy przy formowaniu korony czereśni pilnować równowagi między liczbą krótko – i długopędów.
• Próbując powstrzymać wigor drzew i „upakować” je na dostępnej przestrzeni, sadownicy stosują silne cięcie. Stymuluje ono wzrost drzew i powstaje błędne koło. Odwrotny efekt przynosi również skracanie pędów, bo powoduje wytwarzanie większej liczby odrostów, tym silniejszych, im bardziej skracamy gałąź.
• Podczas silnego cięcia usuwane są produktywne przyrosty, które dawałyby owoce na starszym drewnie. W roku następnym wzrasta liczba nieproduktywnych pędów jednorocznych. Prowadzone w ten sposób pojedyncze drzewo nie wykorzystuje maksimum swoich możliwości plonotwórczych. Silne cięcie znoszą jednak lepiej podkładki karłowe, bo dobrze kwitną na pędach rocznych. W ich przypadku kwitnienie zbyt obfite skutkuje drobnieniem owoców, czego przyczyną jest, m.in. mniejsza łączna powierzchnia liści.
• Między drzewami występuje nadmierna konkurencja o czynniki środowiska.
• Konieczność wykonywania zabiegów hamujących wzrost drzew - podcinanie korzeni, obrączkowanie.
• Dalsze użytkowanie przegęszczonej kwatery może wymagać usunięcia co drugiego drzewa w rzędzie i/lub co drugiego rzędu.

W jakiej rozstawie sadzić czereśnie?

Siła wzrostu drzewa zależy przede wszystkim od wybranej podkładki. Podkładki osłabiające wzrost pozwalają zmniejszyć siłę wzrostu drzew nawet o 50 - 70% w porównaniu z silnie rosnącą podkładką z czereśni ptasiej. Przykładem mogą być dwie bardzo popularne w Polsce podkładki osłabiające wzrost: GiSelA 5, która stępia wzrost o ok. 40% w porównaniu z czereśnią ptasią oraz PH-L A, która osłabia wzrost o 40 – 50%. Szybciej wchodzą w okres owocowania. Mają jednak wysokie wymagania względem stanowiska. Potrzebują urodzajniejszych gleb, gdyż rozwijają słabszy system korzeniowy. Mogą wymagać nawadniania, cierpią od suszy i niedoborów składników mineralnych (szczególnie wapnia i magnezu). Ich systemy korzeniowe są bardziej narażone na wymarzanie podczas mroźnych zim. Drzewa na nich sadzone szybciej się starzeją, w związku z czym okres użytkowania kwater jest krótszy. Ich uprawa wymaga odpowiednich umiejętności. Tak więc w szczególności ci sadownicy, którzy mają małe doświadczenie z uprawą czereśni, powinni wybierać czereśnie na podkładkach silnie rosnących.

Na wzrost mają także wpływ jakość gleby, nawadnianie i stosowane nawożenie. Na glebach dobrej jakości należy spodziewać się silniejszego wzrostu drzew niż na glebach słabych. Ważnym czynnikiem jest również odmiana, którą szczepimy na wybranej podkładce. Poszczególne odmiany różnią się bowiem między sobą siłą wzrostu. Silnie rosnące odmiany czereśni to np. Burlat, Buttnera Czerwona, Hedelfińska. Z kolei Regina, Kordia i Sweetheart rosną średnio silnie. Odmiana Sylvia ma słaby wzrost.

Uniwersalna rozstawa dla czereśni szczepionych na poszczególnych podkładkach, prowadzonych w tradycyjnej, stożkowej formie, powinna być zbliżona do poniższych wartości:

Wartości te mogą być zmniejszane lub zwiększane w zależności od czynników wspominanych powyżej oraz zakładanej metody cięcia i formowania koron. Trzymanie się tych proporcji powinno pozwolić  uniknąć problemów z przegęszczeniem sadu.

Niektórzy bardziej doświadczeni producenci zakładają gęstsze niż standardowo nasadzenia i nie mają problemów z nadmiernym zagęszczeniem drzew. Wymaga to jednak umiejętności i odpowiedniej techniki cięcia. Np. dzięki prowadzeniu drzew w formie wąskich szpalerów można znacznie zmniejszyć szerokość międzyrzędzi.