Podpory indywidualne czy całorzędowe?

Uprawiane dziś w sadach drzewa owocowe  szczepione są niemal wyłącznie na podkładkach karłowych, ewentualnie półkarłowych. Wymagają mocnych podpór, aby utrzymały ciężar owoców, nie przewracały się pod naporem wiatru ani nie wyłamywały się w miejscu szczepienia. Dawniej powszechnie stosowano podpory indywidualne w formie drewnianych palików. Od tej metody się jednak odchodzi na rzecz konstrukcji złożonych ze strunobetonowych słupów, rozpiętych na nich drutów i bambusów lub tyczek z drewna litego. Są one podporami całorzędowymi.

Szczególnie starsi sadownicy nie są przekonani do konstrukcji i wolą pozostać przy drewnianych palikach. Jakie są wady i zalety obu tych rozwiązań?

Paliki

• Paliki powinny być wykonane z drewna możliwie najtrwalszego. Najlepsze są gatunki liściaste, ewentualnie świerk lub sosna.
• Drewno powinno być okorowane i suche.
• Paliki muszą być odpowiednio zaimpregnowane, aby zabezpieczyć je przed zbyt szybkim rozkładem. Najbardziej narażona na działanie mikroorganizmów jest część podziemna. Dawniej malowano dolne części palików smołą, aby opóźnić rozkład części podziemnej. Obecnie sadownicy moczą paliki w impregnatach zawierających siarczan miedzi. Znacznie skuteczniejsza jest impregnacja pod ciśnieniem, która umożliwia wniknięcie substancji konserwującej w głąb drewna. Wykorzystuje się do niej związki miedzi bądź olej kreozotowy. Przeprowadza ją producent.
• Sposób impregnacji decyduje o trwałości palików. Zabezpieczenie wyłącznie części podziemnej pozwala na użytkowanie palików ok. 5 lat. Paliki profesjonalnie zabezpieczone impregnacją pod ciśnieniem wytrzymują do kilkunastu lat.
• Paliki stosowane jako podpory indywidualne mają średnicę przeważnie 6 – 10 cm. Pale grubsze są wykorzystywane jako elementy konstrukcji.
• Długość palików wynosi 2,5 – 3,5 m, w zależności od tego, jak wysoko planujemy prowadzić drzewa.
• Paliki wkopuje się na głębokość ok. pół metra.
• Umieszcza się je od strony nawietrznej, aby wiejący wiatr nie spychał drzewka na palik i nie powodował otarć czy urazów przewodnika oraz pędów bocznych.
• Pomiędzy drzewem a palikiem powinna być zachowana odległość ok. 10 cm.
• Należy połączyć drzewko z palikiem żyłką bądź wytrzymałym sznurkiem.
• Podstawową wadą palików jest krótki okres ich użytkowania. Dzięki solidnej impregnacji można go wydłużyć do kilkunastu lat, dlatego powinna być ona zabiegiem obowiązkowym. Najszybciej rozkładowi podlega część podziemna, gdzie panuje duża wilgoć. Często zdarza się tak, że paliki wyłamują się w miejscach, gdzie struktura drewna była osłabiona (np. z powodu sęków).
• Wymiana palika wiąże się z uszkodzeniem systemu korzeniowego.
• Substancje stosowane do impregnowania drewna (np. kreozot) są szkodliwe dla zdrowia ludzi i mogą negatywnie wpływać na wzrost roślin. Nie należy użytkować palików krótko po ich impregnacji.
• Użytkowanie drewnianych palików jako podpór indywidualnych praktycznie wyklucza montaż systemów nawodnieniowych, które powodowałyby zbyt szybki rozkład drewna.
• Kiedyś zaletą palików była ich niska cena, jednak obecnie ceny solidnych, wysokiej jakości podpór drewnianych są coraz wyższe. Pale krótsze i cieńsze (2 m długości, 5 - 6 cm średnicy) kosztują w hurcie kilkanaście złotych za sztukę. Natomiast solidne słupy o długości 3,5 m oraz średnicy 10 cm, które najlepiej sprawdzają się w intensywnych sadach karłowych, to wydatek ponad 30 zł za sztukę. 
• Drewniane podpory indywidualne są dobrym rozwiązaniem dla sadów mniejszych, ekstensywnych bądź przemysłowych. Sprawdzają się w przypadku drzew silniej rosnących, sadzonych w szerszej rozstawie. W superintensywnych sadach karłowych, w których drzewa sadzi się co 50 – 70 cm w rzędzie, podpory indywidualne nie mają sensu.

Konstrukcje

• Ich podstawę stanowią słupy wykonane ze strunobetonu bądź betonu zbrojonego, rzadziej z impregnowanego drewna. Mają one wysokość 3,5 – 4,5 m. Na nich rozpięte są druty, zaś do drutów mocuje się tyczki bambusowe albo lite kołki drewniane będące podporą dla drzewka.
• Możliwe jest zbudowanie konstrukcji wyższej, jeżeli planujemy montaż siatek przeciwgradowych bądź przeciw ptactwu.
• Konstrukcja umożliwia podwieszenie linii kroplującej, która jest przyjaźniejszym dla jakości gleby sposobem nawadniania od standardowej naziemnej linii kroplującej.
• Podpory całorzędowe są znacznie wytrzymalsze od indywidualnych.
• Postawienie konstrukcji to duży wydatek – słupy oraz całe oporządzenie (druty, kotwy, napinacze, zaciski, obejmy itd.) mogą kosztować więcej niż drewniane paliki.
• W przypadku uszkodzenia konstrukcji (np. pod działaniem silnych wiatrów), wywraca się ona wraz ze wszystkimi drzewkami, które są z nią połączone. Najbardziej narażone na silne wiatry są rzędy brzeżne, dlatego też niektórzy sadownicy decydują się na zwiększanie w nich liczby słupów. Pojedyncze pale drewniane mają mniejszą powierzchnię, na którą napiera wiatr, dlatego są wytrzymalsze na jego podmuchy.

W dzisiejszym sadownictwie konstrukcje zyskują, a paliki tracą na popularności. Nawet ci producenci, którzy stosowali je całymi latami, przekonują się do nowszego rozwiązania. Wszystko zależy jednak od celu produkcji oraz nakładów, które chcemy przeznaczyć na podpory.

Związane z tematem

Siatki przeciwgradowe - czy ta inwestycja ma szansę się zwrócić?